Tι εννοούμε με τον όρο σπειραματονεφρίτιδα;

Ποιά τα συμπτώματα της σπειραματονεφρίτιδας;

Πώς τίθεται η διάγνωση;

Ποιοί τύποι σπειραματονεφρίτιδας υπάρχουν και ποιά τα χαρακτηριστικά τους;

Υπάρχει θεραπεία;

Η φλεγμονή των σπειραμάτων λέγεται σπειραματονεφρίτιδα και οδηγεί σε διαταραχή της λειτουργίας του σπειράματος. Σαν αποτέλεσμα μπορεί να εμφανιστεί αίμα ή πρωτεΐνη στα ούρα, ενώ μπορεί να αυξηθεί και η συγκέντρωση διαφόρων ουσιών στο αίμα λόγω μη αποβολής τους με τα ούρα.

Η σπειραματική νόσος μπορεί να είναι πρωτοπαθής που σημαίνει ότι προσβάλλει το νεφρό, χωρίς συμμετοχή άλλων οργάνων, αλλά και δευτεροπαθής στα πλαίσια συστηματικής πάθησης όπως ο σακχαρώδης διαβήτης και ο ερυθηματώδης λύκος.

Μπορεί επίσης να είναι οξεία ή χρόνια. 

Συμπτώματα

Είναι ανάλογα της αιτίας. Μπορεί και να λείπουν και η υποψία της πάθησης να τεθεί από μια παθολογική γενική ούρων που να δείχνει αίμα ή αυξημένη πρωτεΐνη. Ή μπορεί αντίθετα να παρατηρηθούν αιματουρία ή αφρώδη ούρα.

Στα ευρήματα μπορεί να προστεθεί η αυξημένη αρτηριακή πίεση, το οίδημα, η ολιγουρία.

Διάγνωση

Λαμβάνοντας υπόψη την ηλικία, τη νεφρική λειτουργία, το βαθμό της πρωτεϊνουρίας και την ύπαρξη ή όχι ερυθρών αιμοσφαιρίων στα ούρα, μπορεί να περιοριστεί η επιλογή των πιθανών διαγνώσεων. Πάντως συχνά θα χρειαστεί να διενεργηθεί βιοψία.

Υπάρχουν τρεις βασικοί τύποι σπειραματικής νόσου, εστιακή νεφριτιδική, διάχυτη νεφριτιδική και νεφρωσική.

Εστιακή νεφριτιδική: Χαρακτηρίζεται από την παρουσία αίματος στα ούρα χωρίς την παρουσία πρωτεϊνουρίας ή με ήπια πρωτεϊνουρία και χωρίς διαταραχή της νεφρικής λειτουργίας. Είναι συνήθως ασυμπτωματική και η διάγνωση γίνεται τυχαία σε γενική ούρων.

Ανάλογα με την ηλικία οι πιθανές διαγνώσεις είναι

• <15 ετών : ήπια μεταλοιμώδης, ΙgA νεφροπάθεια, πορφύρα Henoch-Schonlein,     κληρονομική νεφρίτιδα, μεσαγγειακή υπερπλαστική,
• 15-40 ετών : ΙgA νεφροπάθεια, νόσος λεπτής μεμβράνης, λύκος, κληρονομική νεφρίτιδα, μεσαγγειακή υπερπλαστική
• >40 ετών : IgA νεφροπάθεια

Διάχυτη νεφριτιδική: Χαρακτηρίζεται από αιματουρία, επηρρεασμένη νεφρική λειτουργία και πρωτεϊνουρία. Μπορεί να υπαρχει οίδημα ή αρτηριακή υπέρταση.

• <15 ετών : Μεταλοιμώδης, μεμβρανοϋπερπλαστική
• 15-40 ετών : Μεταλοιμώδης, λύκος, ταχέως εξελισσόμενη, μεμβρανοϋπερπλαστική
• >40 ετών : Ταχέως εξελισσόμενη, αγγειίτιδα, μεταλοιμώδης

Νεφρωσική: Χαρακτηρίζεται από πρωτεϊνουρία χωρίς ή με λίγη αιματουρία. Η νεφρική λειτουργία συνήθως είναι καλή αλλά μπορεί να επιδεινωθεί. Η συνύπαρξη μειωμένης αλβουμίνης ορού, υπερλιπιδαιμίας και οιδήματος ονομάζεται νεφρωσικό σύνδρομο.

• <15 ετών : Νόσος ελαχίστων αλλοιώσεων, εστιακή σπειραματοσκλήρυνση, μεσαγγειακή υπερπλαστική
• 15-40 ετών : Εστιακή σπειραματοσκλήρυνση, νόσος ελαχίστων αλλοιώσεων, μεμβρανώδης, διαβητική νεφροπάθεια, προεκλαμψία, μεταλοιμώδης
• >40 ετών : Εστιακή σπειραματοσκλήρυνση, μεμβρανώδης, διαβητική νεφροπάθεια, νόσος ελαχίστων αλλοιώσεων, πρωτοπαθής αμυλοείδωση, νόσος ελαφρών αλύσεων, νεφροσκλήρυνση λόγω υπέρτασης, μεταλοιμώδης

Όπως προαναφέρθηκε η πρώτη ένδειξη σπειραματικής νόσου μπορεί να είναι μια παθολογική γενική ούρων. Σε αυτήν βρίσκονται αιματουρία (στη μικροσκοπική εξέταση των ούρων θα ανιχνευτούν δύσμορφα ερυθρά που είναι δείκτης σπειραματικής βλάβης), λευκά αιμοσφαίρια ή/και πρωτεϊνουρία.

Επίσης θα χρειαστούν αιματολογικές εξετάσεις για προσδιορισμό της νεφρικής λειτουργίας καθώς και για τον εντοπισμό συστηματικών παθήσεων (όπως ο διαβήτης και ο ερυθηματώδης λύκος) και πιθανότατα βιοψία νεφρού στους ασθενείς που η διάγνωση δε μπορεί να τεθεί από το ιστορικό ή τον υπόλοιπο έλεγχο.

Θεραπεία

Εξαρτάται από την αιτία, από το αν η νόσος είναι οξεία ή χρόνια και από τη σοβαρότητα της προσβολής.

Για παράδειγμα όταν η νόσος είναι μεταλοιμώδης μπορεί να υποχωρήσει με την ανάλογη αντιβιωτική αγωγή. Υπάρχουν  ταχέως εξελισσόμενες μορφές που οδηγούν γρήγορα σε νεφρική ανεπάρκεια και που αντιμετωπίζονται με συνδιασμένη θεραπεία ισχυρών ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων και πλασμαφαίρεσης.

Σε αυτές μπορεί να χρειαστεί και υποστήριξη της νεφρικής λειτουργίας με αιμοκάθαρση. Αιμοκάθαρση θα χρειαστεί και στις χρόνιες σπειραματικές νόσους που έχουν οδηγήσει σε νεφρική ανεπάρκεια τελικού σταδίου.

Κάποιες περιπτώσεις δε χρήζουν θεραπείας, ενώ άλλες παρά τη χορήγηση της κατάλληλης θεραπείας δεν ανταποκρίνονται.

Σε όλες πάντως παίζει σημαντικό ρόλο η παρακολούθηση και αντιμετώπιση της αρτηριακής υπέρτασης. Σε πρωτεϊνουρία ενδείκνειται η χρήση των αναστολέων του μετατρεπτικού ενζύμου ή των αναστολέων των υποδοχέων της αγγειοτενσίνης που αποδεδειγμένα μειώνουν την αποβολή πρωτεϊνης.

Τόσο η ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης όσο και η μείωση της πρωτεϊνουρίας ελαττώνουν το ρυθμό εξέλιξης της νεφρικής νόσου και άρα διατηρούν περισσότερο τη νεφρική λειτουργία.