Το φυσιολογικό ασβέστιο στον ορό είναι 8-10mg/dl. Υπερασβεστιαιμία θεωρείται η άνοδος του ασβεστίου πάνω από το όριο του 10.5mg/dl.

Το ασβέστιο είναι ιόν που παίζει βασικό ρόλο σε πολλές λειτουργίες όπως η διέγερση των νεύρων, η μυική σύσπαση, η πήξη του αίματος κ.ά. Τα επίπεδά του διατηρούνται γενικά σε στενά όρια με τη δράση διαφόρων ορμονών όπως η παραθορμόνη και η βιταμίνη D, στον εντερικό σωλήνα, τα οστά, τους νεφρούς και τους παραθυρεοειδείς αδένες. Το 98% βρίσκεται στα οστά και το υπόλοιπο 2% υπάρχει στην κυκλοφορία. Το ασβέστιο του πλάσματος διακρίνεται σε ιονισμένο που είναι και η δραστική μορφή και αποτελεί το 50%, σε συνδεδεμένο με πρωτεΐνες (κυρίως με αλβουμίνη) που είναι το 45% και το υπόλοιπο 5% που είναι συνδεδεμένο μα φωσφορικά και κιτρικά.

 Η υπερασβεστιαιμία διακρίνεται ανάλογα με τα επίπεδα του ασβεστίου σε

• Ήπια: Ασβέστιο=10.5-11.9mg/dl
• Μέτρια: Aσβέστιο=12-13.9mg/dl
• Yπερασβεστιαιμική κρίση: Ασβέστιο=14-16mg/dl

Κλινική εικόνα

Οι ήπιες μορφές υπερασβεστιαιμίας μπορεί να είναι ασυμπτωματικές αλλά θα πρέπει να διερευνούνται με το δεδομένο ότι κάτω από φυσιολογικές συνθήκες τα επίπεδα του ασβεστίου παραμένουν σταθερά μέσα σε στενά πλαίσια.

Στη μέτρια υπερασβεστιαιμία βασικό σύμπτωμα είναι η αδυναμία και η κόπωση.

Όταν οι τιμές γίνουν ψηλότερες, τα συμπτώματα γίνονται σοβαρότερα.

Η βαρύτητα των συμπτωμάτων εξαρτάται τόσο από τις τιμές του ασβεστίου όσο και από την ταχύτητα εγκατάστασης της υπερασβεστιαιμίας. Και  οι δύο αυτές παράμετροι σχετίζονται με την υποκείμενη πάθηση που προκαλεί την υπερασβεστιαιμία. Έτσι στον υπερπαραθυρεοειδισμό η κατάσταση είναι ηπιότερη ενώ όταν αιτία είναι κάποια κακοήθεια τα πράγματα είναι συνήθως σοβαρότερα.

Η συμπτωματολογία προέρχεται κυρίως από το κεντρικό νευρικό σύστημα, το γαστρεντερικό, τους νεφρούς, την καρδιά.

• ΚΝΣ: λήθαργος, αδυναμία, σύγχυση, κώμα
• ΓΕΣ: Δυσκοιλιότητα, ναυτία, ανορεξία, εμετοί, πεπτικό έλκος, παγκρεατίτιδα
• Νεφροί: Πολυουρία, πολυδιψία, αφυδάτωση, λίθοι, νεφρική ανεπάρκεια
• Καρδιά: Αρρυθμίες, υπόταση, βραχύ QT

Αίτια

[Κακοήθειες    -  Υπερπαραθυρεοειδισμός] : 90%

Οι κακοήθειες προκαλούν υπερασβεστιαιμία με δύο κυρίως μηχανισμούς, την παραγωγή PTHrP που είναι πεπτίδιο με παρόμοια δράση με την παραθορμόνη, και μέσω οστεολυτικών μεταστάσεων.

Το υπόλοιπο 10% οφείλεται σε αύξηση της βιταμίνης D (αυξημένη κατανάλωση σκευασμάτων που την περιέχουν, σαρκοείδωση), σε παθήσεις που σχετίζονται με τα οστά (παρατεταμένη ακινητοποίηση, ν. Paget, υπερθυρεοειδισμός), συγγενείς παθήσεις.

Διερεύνηση

Όταν η υπερασβεστιαιμία παραμένει ήπια και για μεγάλα χρονικά διαστήματα υποψιαζόμαστε σαν αιτία τον υπερπαραθυρεοειδισμό. Αν είναι άγνωστη ή καινούργια η έναρξή της, τότε ο ασθενής θα πρέπει να εκτιμηθεί για κακοήθεια. Ο καρκίνος του μαστού, του πνεύμονα και του νεφρού δημιουργούν συνηθέστερα προβλήματα, ενώ από τα αιματολογικά νοσήματα το πολλαπλούν μυέλωμα, τα λεμφώματα και οι λευχαιμίες.

Από τον εργαστηριακό έλεγχο θα χρειαστούν

• Ασβέστιο πλάσματος, PTH, κρεατινίνη, ουρία, ηλεκτρολύτες, TSH

Σπάνια VitD, PTHrP, συλλογή ούρων 24ώρου

Επίχρισμα αίματος, ανοσοκαθήλωση λευκωμάτων ορού

• Ακτινολογικά: ακτινογραφία θώρακος, US νεφρών, μαστογραφία, άλλες      ακτινογραφίες, σπινθηρογράφημα οστών, σπινθηρογράφημα παραθυρεοειδών

Θεραπεία

Η επιθετικότητα και το είδος της θεραπείας θα εξαρτηθούν από τη βαρύτητα των συμπτωμάτων και την υποκείμενη αιτία.

Το κύριο μέτρο είναι η επαρκής ενυδάτωση με φυσιολογικό ορό. Στη συνέχεια και εφόσον   ενυδατωθεί επαρκώς ο ασθενής, μπορεί να χορηγηθεί φουροσεμίδη που αυξάνει την αποβολή ασβεστίου. Συνιστάται δίαιτα χαμηλή σε ασβέστιο ιδίως όταν η αιτία είναι η αυξημένη εντερική απορρόφηση.

Σε σαρκοείδωση η ενδεικνυόμενη θεραπεία είναι η κορτιζόνη.

Σε παθήσεις που σχετίζονται με αυξημένη οστική απορρόφηση μπορούν να χρησιμοποιηθούν διφωσφονικά και καλσιτονίνη.

Η αιμοκάθαρση και η περιτοναϊκή κάθαρση απομακρύνει αποτελεσματικά το ασβέστιο.